This list of tallest buildings in Europe ranks skyscrapers in by height. For decades, only a few major cities, such as Frankfurt, London, Paris, Istanbul, Warsaw and Moscow, contained skyscrapers. In recent years, however, construction has spread to many other cities on the continent, including Barcelona, Brussels, Lisbon, Lyon, Madrid, Manchester, Milan, Naples, Rotterdam, Valencia, Vienna and others. As of 2017, several European cities have more than 10 skyscrapers above 100 metres (330 ft): Moscow, Istanbul (over 100 each), London (74), Paris (72), Frankfurt (32), Benidorm (26), Warsaw (24), Kiev (23), Rotterdam (20), Milan (18), Brussels (16), Madrid (16), Barcelona (14), Berlin (13), and Naples (10). The Lakhta Center of Saint Petersburg, Russia, is the tallest completed building in Europe, standing at 462.5 metres (1,517 ft).
Hoogbouwplannen binnen de G5
Maakt hoogbouw Nederlandse steden veerkrachtiger?
Op EXPO Real München 2018 heeft op initiatief van de Stichting Hoogbouw een debat plaatsgevonden over de impact van de toenemende hoogbouwplannen binnen de G5. Tijdens de meest recente crisisjaren waren hoogbouwontwikkelingen niet of nauwelijks zichtbaar in onze steden. Niemand durfde in deze kapitaalintensieve vorm van projectontwikkeling te investeren. Te veel risico’s. Op dit moment bestaat binnen de G5 een harde en zachte plancapaciteit van circa 80 torens boven de 70 meter hoogte – de minimale hoogte om in Nederland van hoogbouw te mogen spreken. Dat is een spectaculaire toename, met gevolgen voor o.a. ruimtelijke ordening, betaalbaarheid, mobiliteit en duurzaamheid van de stad. Hoe leiden we die ‘nieuwe’ vorm van verdichting in goede banen? Maakt het onze steden krachtiger? Een interessant thema voor de komende jaren.
Resumerend kan worden gesteld dat de G5 hoogbouw omarmd, maar dat de balans van voor- en nadelen dicht bij elkaar ligt. Er kan op beperkte ruimte tot nog grotere volumes worden gekomen, voor verschillende doelgroepen in verschillende prijsklassen. Daarbij kan de verdichting een kans zijn om Openbaar Vervoer Knooppunten nog beter te benutten om het toenemend mobiliteitsprobleem het hoofd te bieden. Dat de woningprogrammering van de grote steden daarmee toeneemt tot circa 70% appartementen lijken de debatdeelnemers qua afzetbaarheid nog geen probleem te vinden. De doelgroep die kiest voor stedelijk wonen lijkt alleen maar toe te nemen. De vraag lijkt vooralsnog groter dan het aanbod. De suggestie dat de enorme toename met name wordt veroorzaakt door de ‘wall of money’, wordt niet als leidend gezien in deze nieuwe vorm van stedelijke groei. Ook beleggers zien een toenemende vraag naar middeldure huur in de steden en spelen daarop in. De G5 ziet daar een positieve bijdrage aan de betaalbaarheid van de stad. Al zitten de vijf gemeenten niet op één lijn voor welk percentage sociaal – middelduur – vrije sector in hoogbouw haalbaar is.
De ruimtelijke ordening van onze steden zal zich de komende jaren moeten gaan opmaken voor de verdere trek naar de stad. De meeste zorg gaat uit naar de connectiviteit tussen en in de steden. De Randstad+ (met Eindhoven) is onbereikbaar aan het worden. Als de G5 daadwerkelijk een metropool van internationale betekenis wil worden en de verdichtingsopgave van steden aan wil kunnen, moet er een mobiliteitsplan komen, op nationaal niveau. Daar is de G5 eensluidend over. Op gemeentelijk niveau zijn te weinig middelen en krachten gemobiliseerd om dit interregionale probleem beet te pakken. Dus, verdichten met hoogbouw; ja. Maar dan ook de mobiliteitsvraag aanpakken. En dat is niet alleen maar een lagere parkeernorm.
Tot slot wordt nog kort stilgestaan bij de connectie tussen duurzaamheid en hoogbouw. Volgens de debatleden kan hoogbouw zeker een bijdrage leveren aan de veranderende duurzaamheidsaspecten. Verdichten biedt kansen voor extra vergroenen in de openbare ruime van steden of in mixed-zones van gebouwen. Tevens staat hoogbouw de verdere energietransitie niet in de weg. Kortom, voldoende kansen voor hoogbouw als de bedreigingen benoemd en te beheersen zijn. De gemeente Den Haag heeft daar onlangs een goed stap in de richting gezet met haar nieuwe hoogbouwvisie ‘eyeline skyline’.
Voor de Stichting Hoogbouw is het een uitdagende discussie, die op de Expo Real voor het eerst in G5 verband is gevoerd en zeker een gevolg gaat krijgen. Een eensluidend antwoord of hoogbouw steden veerkrachtiger maakt is nog niet te geven. U hoort daar komende tijd meer over.
Debatleden
Klaas Verschuure – Wethouder gemeente Utrecht (o.a Ruimtelijke Ontwikkeling en Leidsche Rijn)
Yasin Torunoglu – Wethouder gemeente Eindhoven (o.a. Wonen en Ruimtelijke Ordening)
Henk Harms – Directeur Ontwikkeling & Realisatie gemeente Den Haag
Henk Jagersma – Stedelijk directeur gemeente Amsterdam
Jos Melchers – Directeur Gebiedsontwikkeling gemeente Rotterdam
Moderator Erik Faber – Bestuurslid Stichting Hoogbouw
Voor vragen kunt u terecht bij het secretariaat van de Stichting Hoogbouw:
Christa van Vlodrop 06-28704322 of via info@hoogbouw.nl
Eyeline en Skyline
De nota “Haagse hoogbouw: Eyeline en Skyline” is een uitwerking van de Agenda Ruimte voor de Stad, vastgesteld door de raad in december 2016. Met de nota wordt gevolg gegeven aan het dictum bij het raadsbesluit (RIS295016) over de Agenda Ruimte voor de Stad. Hierin wordt het college gevraagd een “..visie en beeldkwaliteitsplan op te stellen voor de skyline van Den Haag.” Hoe maakt de gemeente Den Haag toekomstbestendig en biedt de gemeente voldoende woon- en werkruimte voor alle mensen die hier willen wonen, werken en studeren? Dan moet de stad kwaliteit bieden, met voldoende groen en een aantrekkelijke buitenruimte. Bewoners en bedrijven stellen immers hoge eisen aan een duurzame leefomgeving en een gezond vestigingsklimaat. Hoogbouw kan hiervoor -onder voorwaarden- uitstekende oplossingen bieden. Kortom, hoogbouw is geen middel op zich, maar één van de instrumenten waarmee -mits goed gekozen- kwaliteit, identiteit en karakter kan worden gegeven aan de stad. Deze nota reikt regels en ambities aan voor nieuwe hoogbouwontwikkelingen, biedt informatie en inspiratie en draagt bij aan het gesprek hierover met de stad. Doel is de ruimtelijke kwaliteit en duurzaamheid van de stad op de lange termijn te waarborgen en het vestigingsklimaat te versterken.
Boerentoren
De Boerentoren (KBC-toren) is een monumentaal bouwwerk in art-decostijl in het centrum van Antwerpen. Toen het project in 1931 werd voltooid, was het de eerste wolkenkrabber van Europa. De toren was toen 87,5 meter hoog en was de hoogste wolkenkrabber van Europa. Het torengebouw kreeg zijn (spot)naam vanwege de betrokkenheid van de toen nog Belgische Boerenbond die de bouwheer van het project, de Algemeene Bankvereeniging, controleerde. De Boerentoren kreeg, bij koninklijk besluit, op 17 juli 1981 de status van ‘beschermd monument’.
Hoogbouwontwikkelingen Rotterdam
Rotterdamse gebouwen
Rotterdamse Gebouwen is een serie papieren bouwplaten van beroemde gebouwen in Rotterdam, dé architectuurstad van Nederland. De serie bestaat op het moment uit 16 gebouwen; af en toe komt er een nieuw gebouw bij en verdwijnt er een ander.
De gebouwen zijn eenvoudig in elkaar te zetten met een schaar of papiermesje, hobbylijm en een liniaal. Op alle bouwplaten staan duidelijke bouwaanwijzingen: in een paar uurtjes is het gebouw klaar!